Orta ve Yeniçağda Van Gölü’nde Gemi Yapımı, Taşımacılık ve Ticaret

Van Golu, yuzolcumu bakimindan Anadolu cografyasinin en buyuk goludur. Buyuklugunden dolayi tarihi surecte deniz veya derya olarak anilmistir. Bu ozelligi ile deniz tasimaciligi ve deniz baglantili urunler bakimindan bolgenin askeri ve iktisadi tarihini olumlu bakimdan etkilemistir. Orta ve yenicagda Ahlat ve Van’da tersaneler kurularak golde isleyecek gemiler insa edilmistir. Gole kiyisi olan onemli merkezlerde eskicaglardan itibaren limanlar bulunmaktadir. Ahlat, Van ve Tatvan onemli liman sehirleridir. Ercis, Adilcevaz ve Vastan ise daha kucuk limanlara sahiptir. Buralardaki gemiler vasitasiyla cesitli nakliyat isleri ve buna bagli olarak ticari faaliyetler yurutulmustur. Van Golu’nde gemi yapimi ve isletmeciligi devletin verdigi izin ve yetkiler cercevesinde gerceklesebilmistir. Golde devlete ait nakliye maksatli kullanilan gemilerin yaninda, devletin musaade ettigi oranda ahalinin yaptirdigi kucuk capli gemiler de islemistir. Van sehri, Iran baglantili yollarin kesisme noktasindadir. Buraya gelen tuccarlar, Van-Tatvan arasindaki karsilikli nakliye islerini cogunlukla bu iki merkezdeki limanlardan gol yoluyla yapmislardir. Hava sartlarinin uygun oldugu zamanlarda Tatvan’dan Van’a kayik veya gemi ile seyahat, karayoluna gore daha az zaman aliyordu ve daha guvenli idi. Bu sebeple, sark seferlerine cikan Osmanli ordusunun iasesi icin gerekli olan zahirenin tasinmasi isinde deniz yolu aktif olarak kullanilmistir. Van Golu cevresindeki bazi merkezlerde bulunan cesitli madenlerin imalathanelere nakli gemilerle yapilmistir. Top veya top gullesi (darbzen) dokumu icin gerekli olan malzemeler gemiler ile Van Kalesi’ndeki dokumhaneye tasinmistir. Barut yapiminda kullanilan hammadde ve malzemeler imalathanelere gol yoluyla ulastirilmistir. Van sehrinin ihtiyaci olan yakacak odun da cevreden toplanmis ve cogu zaman gol uzerinden sehre getirilmistir. Orta ve yenicagda Van Golu baglantili en onemli ticari unsur baliktir. Bendimâhi Cayi’ndan avlanan baliklar tuzlanarak cevre ulkelere ihrac edilmistir. Gol cevresindeki golcuklerde biriken sudan elde edilen soda tozu (boraks), baligin disindaki bir diger onemli gol urunudur. Dokumacilik mamulleri, sari zirnik, arsenik, kaya tuzu ve bal bolgedeki diger onemli ticari unsurlardir.