Bazı Bitki Uçucu Yağlarının Armut Psillidi [Cacopsylla pyri (L.) (Hemiptera: Psyllidae)]’nin Kışlık-Formuna Karşı Yumurta Bırakmayı Engelleyici ve Ovisidal Etkileri

Armut psillidi, Cacopsylla pyri (L.) (Hemiptera: Psyllidae), Turkiye’de armut agaclarinin en onemli zararlisi konumunda olup, mucadelesinde genelde sentetik kimyasal ilaclar kullanilmaktadir. Son yillarda bitkilerde dogal olarak bulunan bazi bilesiklerin sentetik pestisitlere alternatif olarak kullanilabilme olanaklariyla ilgili calismalar onem kazanmis olup, bu calismada bazi bitkilerin (biberiye ( Rosmarinus officinalis ), nane ( Mentha piperita ), anason ( Pimpinella anisum) , rezene ( Foeniculum vulgare ), bergamot ( Citrus bergamia) ve turunc ( Citrus aurantium )) ucucu yaglarinin zararlinin kislik-form erginlerine karsi yumurta birakmayi engelleyici ve yumurtayi oldurucu etkileri laboratuvarda in vivo sartlarda arastirilmistir. Her iki testte de, ucucu yaglarin tek dozu (120 µl l -1 su) kullanilmistir. Ucucu yaglarin yumurta birakmayi engelleyici etkileri iki haftalik bir ovipozisyon periyodu sonunda, ovisidal etkileri ise 10 gunluk bir sure sonunda belirlenmistir. Yumurta birakmayi engelleyici etki testlerinden elde edilen sonuclara gore, biberiye haric tum yaglar uygulamadan bir gun sonra yapilan sayimda %100 engelleyici etki gostermistir. Turunc yagi, uygulamadan uc gun sonraki sayimda %100 engelleme gosteren tek yag olmus, ancak bu etki 7, 10 ve 14 gun sonraki sayimlarda hizli bir sekilde dusmustur. Ucucu yaglardan rezene, tum sayimlar boyunca en kalici etkiyi gostermis olup, uygulamadan 10 gun sonraki sayimda bile %50’nin uzerinde engelleyici etki gosterebilen tek ucucu yag olmustur. Birinci gunku sayim disinda, nane yagi tum sayimlarda en dusuk engelleyici etkiye sahip yag olmustur. Ovisidal etki testlerinde ise, uygulamadan uc gun sonraki sayimda nane ve biberiye disinda tum yaglar zararlinin 0-48 saatlik yumurtalarinda %87.5-89.3 arasinda degisen olumlere neden olmus, ancak 7 ve 10 gun sonraki sayimlarda tum yaglarin etkinligi ani olarak dusmustur. Tum bu sonuclar, soz konusu ucucu yaglarin armut psillidinin erken donem mucadelesinde kimyasallara alternatif olabilecegini gostermistir.